Hội hát Sloong hao và Phiên chợ Xuân vùng cao Lục Ngạn vốn được bắt nguồn từ “Chợ tình Tân Sơn” diễn ra vào ngày 12 tháng Giêng hằng năm bên dòng thác Lười thơ mộng của đồng bào dân tộc Nùng, Tày cùng với những câu hát Sloong hao, Sli, Lượn ngọt ngào, say đắm lòng người của các đôi trai gái vào mùa xuân ở nơi đây.

Được gọi là phiên chợ tình bởi người dân ở các xã vùng cao như: Tân Sơn, Cấm Sơn, Hộ Đáp, Sơn Hải, Sa Lý, Phong Minh, Phong Vân… đến chợ không chỉ để mua bán trao đổi hàng hóa mà đến để trò chuyện, trao duyên, hò hẹn. Chợ bắt đầu họp từ ngày 11 tháng Giêng. Vào ngày này, trên khắp trên các sườn đồi, bờ suối, đều vang lên âm thanh tha thiết của những chiếc kèn môi gọi bạn, những câu Sli, Lượn, những làn điệu Sloong hao cứ dập dìu, da diết…

Những chàng trai, cô gái ai cũng diện cho mình những bộ trang phục đẹp nhất, độc đáo nhất để đến chợ, những sắc áo chàm xanh ngắt, xanh như màu rừng núi quê hương. Họ hát với nhau tại bất kỳ địa điểm nào có thể hát, mới đầu họ hát với theo từng đoàn để làm quen, sau họ bắt đầu hát riêng thành từng cặp. Cứ như vậy họ hát cả ngày cả đêm và cũng trong hoàn cảnh như vậy mà có biết bao đôi trai gái đã gặp nhau và nên duyên vợ chồng.

Theo ông Vi Văn Then - Phó Chủ tịch UBND xã Tân Sơn: Chợ tình Tân Sơn không chỉ dành cho những người chưa có gia đình, chợ còn là nơi để những người đã có gia đình đến hát với nhau và nhớ lại những câu chuyện đẹp đã đi qua. Những đôi trai gái đã từng quen nhau trong ngày hội hát mà không lấy được nhau thì họ hẹn nhau cứ ngày này hàng năm lại hẹn gặp nhau tại chợ, nơi đã quen nhau. Cả vợ cả chồng đều có thể đi hát và họ tôn trọng nhau, tôn trọng những điều riêng tư của nhau nhưng họ cũng biết giữ gìn hạnh phúc của gia đình mình không vì người tình xưa mà phá hỏng hạnh phúc của gia đình hiện tại, đó là giá trị nhân văn vô cùng cao đẹp mà con người nơi đây còn lưu giữ lại được.

Để duy trì và phát triển lễ hội truyền thống của dân tộc, năm nay, Ban Tổ chức sẽ triển khai nhiều hoạt động mới. Ông Lãnh Văn Tập, Phó Giám đốc Trung tâm Văn hóa - Thông tin và Thể thao Lục Ngạn cho biết, một trong những nét mới trong hoạt động tổ chức Hội hát Sloong hao và Phiên chợ Xuân vùng cao Lục Ngạn năm nay là: Ban Tổ chức sẽ nâng tầm của chương trình giao lưu hát Sloong hao hàng năm lên thành “Hội thi hát Sloong hao lần thứ nhất”. Hội thi sẽ thu hút sự tham gia của 11 câu lạc bộ hát Sloong hao tại các xã như Tân Sơn, Phong Vân, Sơn Hải, Hộ Đáp, Biên Sơn, Kim Sơn, Tân Hoa, Kiên Thành, Kiên Lao, Giáp Sơn và Quý Sơn.

Như vậy, các câu lạc bộ cần chuẩn bị nội dung chương trình kỹ hơn khi tham gia Hội hát Sloong hao, đó là ngoài những điệu hát, bài hát lúc gặp gỡ giao lưu, mỗi câu lạc bộ sẽ chuẩn bị 01 tiết mục tham gia thi. Kết thúc chương trình Ban Tổ chức sẽ trao giải cho các câu lạc bộ có chương trình xuất sắc.

Một nội dung mới nữa là năm nay, Hội hát Sloong hao và Phiên chợ Xuân vùng cao Lục Ngạn sẽ tổ chức trưng bày và thi văn hóa ẩm thực với các món chủ đạo như: Lợn quay - đặc sản của vùng cao Lục Ngạn; bánh chưng dài của đồng bào dân tộc thiểu số; bánh gio; xôi từ 03 màu trở lên; khau nhục; thịt gà thiến. Cuộc thi này sẽ diễn ra vào ngày 12 tháng Giêng, tại trung tâm xã vùng cao Tân Sơn.

Quy mô tổ chức ngày hội cũng tăng từ 5 ngày lên 6 ngày, bắt đầu từ ngày 10 tháng Giêng đến hết ngày 15 tháng Giêng năm Canh Tý 2020. Không gian tổ chức Ngày hội vẫn kéo dài từ xã vùng cao Phong Vân lên xã Tân Sơn.

Như vậy, du khách thập phương về trẩy hội năm nay sẽ hòa mình vào không gian của ngày hội với nhiều hoạt động văn hóa -  thể thao hơn, trong đó có giao lưu văn nghệ; nghe hát đối đáp, giao duyên các làn điệu Sloong hao ngọt ngào và sâu lắng; tham gia cổ vũ giải bóng đá, bóng chuyền và có thể tham gia các trò chơi dân gian…

Khi đói, du khách có thể xuống ngay chợ Tân Sơn để thưởng thức các món đặc sản của vùng cao Lục Ngạn, trong đó có món thịt lợn quay nóng hổi, thơm lừng với giá cả rất hợp lý. Thịt lợn quay được chặt và xếp ra mẹt lót lá chuối để thưởng thức với một chút rượu men lá thì quả là tuyệt ngon trong những ngày giá rét, nhưng lưu ý du khách cũng phải chấp hành tốt Luật an toàn giao thông./.

Đức Thọ