Kính thưa đồng chí Bùi Văn Hải, Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Bắc Giang;

Kính thưa các đồng chí lãnh đạo các bộ, ban, ngành Trung ương!   

Kính thưa các đồng chí lãnh đạo các tỉnh bạn; các đồng chí lãnh đạo và nguyên lãnh đạo tỉnh Bắc Giang!

Kính thưa các quý vị đại biểu, kính thưa toàn thể nhân dân!

Hôm nay, trong sắc xuân thanh bình, chúng ta thật tự hào cùng nhau có mặt tại đây để kỷ niệm 593 năm Chiến thắng Xương Giang, đón mừng sự kiện địa điểm lịch sử này được công nhận là di tích Quốc gia đặc biệt.

Nhìn lại gần 600 năm trước, khi dân tộc Đại Việt còn chìm trong ách đô hộ của nhà Minh, từ vùng đất Lam Sơn, người anh hùng Lê Lợi cùng nhiều nghĩa sĩ đã dấy cờ khởi nghĩa. Vào giữa năm 1426, nghĩa quân Lam Sơn đã mở rộng, củng cố vùng giải phóng, thừa thắng kéo quân ra Bắc bao vây thành Đông Quan. Tướng nhà Minh là Vương Thông cố thủ tại đây và xin triều đình cử 15 vạn quân cứu viện. Nhận thấy thành Xương Giang nằm ở vị trí trọng yếu, cửa ngõ phía Bắc tiến về Đông Quan nên Lê Lợi, Nguyễn Trãi và bộ tham mưu nghĩa quân Lam Sơn đã quyết định hạ thành Xương Giang nhằm chặt đứt con đường cứu viện của địch.  

Cuối năm 1426, nghĩa quân Lam Sơn đã tiến hành vây hãm thành Xương Giang. Các tướng: Trần Nguyên Hãn, Lê Sát, Lê Triện và Lê Thụ phối hợp với quân dân Xương Giang tiến đánh nhiều trận công thành. Thế cùng, lực kiệt, chỉ huy Lý Nhậm và các tướng quân Minh đã phải tự vẫn. Thành Xương Giang bị hạ trước khi Liễu Thăng kéo 10 vạn quân tới biên giới Việt - Trung chỉ 10 ngày, thời gian vừa đủ để quân và dân ta chuẩn bị chiến đấu với lực lượng viện binh hùng hậu của địch. 

Trên con đường tiến về giải cứu Đông Quan, ngày 10-10-1427,  Liễu Thăng cùng hơn 1 vạn quân địch đã bị quân ta mai phục tiêu diệt tại ải Chi Lăng. 5 ngày sau đó, tướng Lương Minh cùng viện binh khi tới Cần Trạm lại bị quân ta vây đánh tiêu diệt 3 vạn quân. 3 ngày sau, trận Hố Cát hàng vạn quân giặc tiếp tục bị ta tiêu diệt, tướng giặc Lý Khánh cùng kế tự vẫn. 

Sau khi bị chặn đánh quyết liệt ở Chi Lăng, Cần Trạm, Hố Cát, tuy bị thất bại nặng nề nhưng quân Minh do Đô đốc Thôi Tụ, Thượng thư Hoàng Phúc chỉ huy vẫn cố liều chết tiến về thành Xương Giang, hy vọng có quân trong thành ra ứng cứu. Nhưng khi quân giặc về tới Xương Giang thì thành đã bị quân ta đánh chiếm, quân giặc phải đắp luỹ cố thủ ở ngoài đồng chờ đạo quân thứ hai do Mộc Thạnh cầm đầu đến ứng cứu.

Ngày 3- 11- 1427 nghĩa quân Lam Sơn tổng công kích quân Minh ở Xương Giang. Toàn bộ tướng lĩnh chỉ huy từ Thôi Tụ, Hoàng Phúc, Sử An, Trần Dung... cùng hàng vạn quân lính bị bắt hoặc bị ta tiêu diệt.

Mô tả chiến thắng này,  Nguyễn Trãi đã viết trong Bình Ngô đại cáo: 

Đánh một trận, sạch không kình ngạc

Đánh hai trận tan tác chim muông

Đô đốc Thôi Tụ lê gối dâng tờ tạ tội

Thượng thư Hoàng Phúc trói tay để tự xin hàng.

Như vậy là chỉ trong gần 1 tháng, quân và dân ta đã tiêu diệt gần 10 vạn viện binh của Liễu Thăng. Khi tin dữ báo về, cánh quân của Mộc Thạnh cũng hoảng loạn tháo chạy về nước. Kế hoạch tăng viện binh của nhà Minh đại bại. Ngày 16-12-1427, Vương Thông xin giảng hòa, thực chất là đầu hàng nghĩa quân Lam Sơn và được Lê Lợi cấp ngựa, cấp lương để rút quân về nước. Non sông Đại Việt sạch bóng quân thù. 

Chiến thắng Xương Giang đã ghi thêm chiến công chói lọi trong lịch sử dân tộc Việt Nam, đập tan âm mưu đồng hóa văn hóa, chấm dứt 20 năm ách đô hộ của nhà Minh đối với nước Đại Việt, mở ra thời kỳ độc lập. Nhà sử học Lê Quý Đôn từng đánh giá: "Từ triều Trần bắt được Tích Lệ Cơ, Ô Mã Nhi cho đến lúc ấy, nước Nam thắng giặc phương Bắc chưa có trận nào lớn như vậy". 

Để ghi nhớ công lao của  các bậc tiền nhân có công với nước, tại di tích thành Xương Giang, thành phố Bắc Giang đã xây dựng ngôi đền Xương Giang uy nghi, bề thế, từ lâu đã trở thành điểm đến của đông đảo nhân dân, du khách. Lễ hội chiến thắng Xương Giang cũng được địa phương tổ chức trọng thể vào ngày mùng 6 tháng Giêng hằng năm.

Với giá trị tiêu biểu và nổi bật,  ngày 31-12-2019, Thủ tướng Chính phủ đã Quyết định xếp hạng Địa điểm Chiến thắng Xương Giang, thành phố Bắc Giang là di tích quốc gia đặc biệt.

Kính thưa các quý vị  đại biểu, khách quý; Kính thưa toàn thể nhân dân;

Cùng với Lễ đón nhận Bằng xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt Địa điểm Chiến thắng Xương Giang, hôm nay tỉnh Bắc Giang cũng khai mạc Tuần Văn hóa - Du lịch năm 2020 với chủ đề “Bắc Giang- Vùng đất thiêng Tây Yên Tử” với hơn 20 nội dung hoạt động được tổ chức trên địa bàn 10 huyện, thành phố trong tỉnh.

Bắc Giang là tỉnh có bề dày truyền thống lịch sử, văn hóa, chốn tổ của Phật giáo Trúc Lâm. Trên địa bàn tỉnh có hơn 730 di tích được xếp hạng (trong đó có 4 di tích quốc gia đặc biệt và hơn 100 di tích cấp quốc gia), có nhiều lễ hội được đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia; Mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm được ghi danh là Di sản Tư liệu ký ức thế giới khu vực Châu Á - Thái Bình Dương. Bắc Giang còn được biết đến với các di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh như: Ca trù, dân ca Quan họ; Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu tam phủ của người Việt; Nghi lễ Then người Tày, Nùng. Tỉnh Bắc Giang cũng có nhiều cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp tiêu biểu như: Khu bảo tồn thiên nhiên Tây Yên Tử, rừng nguyên sinh Khe Rỗ, thắng cảnh suối Mỡ, khu cao nguyên Đồng Cao, hồ Khuôn Thần, hồ Cấm Sơn... có thể khai thác phát triển các loại hình du lịch.

Mục tiêu phấn đấu của Bắc Giang là trở thành tỉnh có thương hiệu về du lịch; là điểm đến của du lịch văn hóa - tâm linh, lịch sử - văn hóa, sinh thái - nghỉ dưỡng hấp dẫn trong khu vực Trung du và miền núi phía Bắc. 

Thông qua các hoạt động của Tuần Văn hóa - Du lịch lần này, Bắc Giang mong muốn giới thiệu, quảng bá các giá trị đặc sắc, nổi bật về tài nguyên du lịch của tỉnh, đặc biệt là không gian văn hóa- Phật giáo Trúc Lâm vùng Tây Yên Tử, tạo mối liên kết phát triển du lịch bền vững giữa các địa phương trong tỉnh và với các tỉnh bạn. Đồng thời khẳng định du lịch Bắc Giang là điểm đến an toàn, văn minh, thân thiện, mến khách.

Kính thưa  các quý vị đại biểu; kính thưa toàn thể nhân dân;

Trong sự nghiệp đổi mới, hội nhập và phát triển, dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhân dân Bắc Giang đã không ngừng phát huy tinh thần yêu nước, truyền thống văn hiến và cách mạng, đẩy mạnh sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, kinh tế của địa phương đã có bước phát triển vượt bậc, sự nghiệp văn hóa xã hội có nhiều tiến bộ, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân ngày càng được nâng cao. 

Việc công nhận và tôn vinh giá trị di tích quốc gia đặc biệt Địa điểm Chiến thắng Xương Giang hôm nay tiếp tục là nguồn cổ vũ, động viên Đảng bộ, chính quyền, nhân dân các dân tộc Bắc Giang quyết tâm hơn nữa, để phấn đấu làm cho văn hóa Bắc Giang ngày càng tỏa sáng, con người Bắc Giang ngày càng văn minh, quê hương Bắc Giang ngày càng giàu đẹp. 

Trong không khí tràn đầy niềm vui, tôi xin kính chúc quý vị đại biểu, các vị khách quý cùng toàn thể nhân dân một năm mới sức khỏe, hạnh phúc; chúc Tuần Văn hóa - Du lịch tỉnh Bắc Giang năm 2020 thành công tốt đẹp!

Xin trân trọng cảm ơn!