Mộc bản chùa Bổ Đà

Mộc bản chùa Bổ Đà, xã Tiên Sơn (Việt Yên) được tạo tác cách đây gần 300 năm. Chữ viết trên mộc bản là chữ Hán, Nôm. Nhiều trang khắc những bức đồ họa, đường nét tài hoa, tinh tế.

Nội dung mộc bản cho thấy thời kỳ phát triển Phật giáo nước ta cuối thế kỷ XVIII và lịch sử nghề in, khắc mộc bản ở Việt Nam thời kỳ trung đại. Đây còn là di sản tư liệu quý đánh dấu quá trình phát triển của hệ thống văn tự Nôm qua các thời đại. 

Việc sử dụng chữ Nôm - loại chữ do người Việt Nam sáng tạo không chỉ thể hiện ý thức độc lập, tự chủ của dân tộc trong quá trình tiếp biến văn hóa mà còn đánh dấu sự phát triển của văn tự Việt Nam. Giá trị Phật giáo và tư tưởng của mộc bản được các chuyên gia đánh giá cao, bởi phản ánh triết lý sâu xa của đạo Phật nói chung, dòng thiền Lâm Tế nói riêng.

Nếu như bộ kinh ở chùa Vĩnh Nghiêm thuộc trường phái Đại Thừa và một số bản mang tư tưởng của thiền phái Trúc Lâm Yên Tử thì bộ kinh khắc chùa Bổ Đà chủ yếu nói về Quan Thế Âm Bồ Tát và các giới. Bà Phùng Thị Mai Anh, Phó Giám đốc Bảo tàng tỉnh đánh giá, bảo vật này có tầm vóc lớn, mang giá trị tổng hợp, tôn vinh sự hưng thịnh của Phật giáo. Cùng với quảng bá, giới thiệu về giá trị của mộc bản chùa Bổ Đà, đơn vị tiếp tục nghiên cứu, dịch thuật, bảo tồn và phát huy giá trị của bảo vật.

Bia hộp đá đồi Cốc

Ngày 16- 8- 1998, trong khi sửa đường, nhân dân thôn Cốc, xã Dĩnh Trì (TP Bắc Giang) phát hiện bia hộp đá hình hộp, giống cuốn sách. Hộp bia cao 72 cm, rộng 49 cm, dày 16 cm. Ban đầu, bia được bảo quản tại nhà ông Hà Thành Duy, khi ấy là trưởng thôn, vài năm sau được đưa về đình làng Cốc. Năm 2015, dân làng di dời bia về đền thờ Trạng nguyên Giáp Hải ở thôn Cốc để bảo quản.

Các nhà nghiên cứu xác định, bia hộp đá (sách đá) là hiện vật có giá trị độc đáo, tiêu biểu được tạo tác thời Mạc năm 1549. Hiện vật gồm phần nắp đậy và thân, khắc văn tự Hán cổ xen chữ Nôm (thân 553 chữ, nắp đậy 111 chữ). Vì là sách đá soạn khắc rồi chôn theo trong mộ nên tấm bia hộp không được chạm khắc, trang trí cầu kỳ. 

Nội dung văn bia là tư liệu quý về thân thế, sự nghiệp của Trạng nguyên Giáp Hải - danh nhân khoa bảng, từng làm quan Thượng thư Bộ Lại đời nhà Mạc; xác định ngôi mộ Khánh Sơn tiên sinh - thân phụ của ông. Văn bia còn làm sáng tỏ những huyền thoại ly kỳ liên quan đến thân phận Trạng nguyên dưới triều nhà Mạc.

Kể từ khi được công nhận, ngoài in ấn bản dịch, UBND TP Bắc Giang và xã Dĩnh Trì đã quan tâm bảo tồn, phát huy giá trị di sản. Hiện bia đá được bảo quản trong tủ kính để du khách tiện chiêm ngưỡng, có camera giám sát. Vào ngày hội đình thôn Cốc (mùng 7 tháng Giêng) và ngày giỗ Trạng nguyên Giáp Hải (18-2 âm lịch), dân làng, du khách, con cháu dòng họ Giáp ở các nơi về đây thắp nhang tưởng nhớ công ơn ông.

Hương án đá chùa Khám Lạng

Chùa Khám Lạng, xã Khám Lạng (Lục Nam) hiện lưu giữ chiếc hương án đá hoa sen độc đáo được tạo tác năm 1432 thời Lê Sơ. Toàn bộ hương án là các khối đá xanh ghép lại với nhau, được các nghệ nhân dân gian chạm khắc cầu kỳ với kích thước dài 3,12 m, rộng 1,4 m, cao 1,2 m. Hương án gồm ba tầng chính liên kết tạo thành một đài sen hoàn chỉnh: Mặt hương án, thân và chân đế hương án.

Mặt hương án hình chữ nhật gồm các phiến đá ghép lại một cách công phu. Xung quanh có các hoa văn chạm khắc tỉ mỉ, có ba tầng cánh sen lớn, đan chéo lên nhau. Trong mỗi cánh chạm văn hình móc mây nổi tầng, nổi khối cùng các chấm tròn tạo hình hạt cườm nổi với đường nét thanh thoát. 

Tại phần thân hương án có 8 con rồng mào lửa, thân khắc vảy, uốn cong, duỗi ra ở phần giữa giống hình yên ngựa, mang phong cách rồng thời Lý - Trần. Chân đế gồm 5 phiến đá lớn hình chữ nhật ghép liền nhau... Các hoa văn, họa tiết trên hương đá biểu trưng cho vương quyền, văn hóa sông nước và sức mạnh hùng trí của nhà Phật.

Sau khi được công nhận là bảo vật quốc gia năm 2015, huyện Lục Nam đã tích cực tuyên truyền đến người dân, giáo dục thế hệ trẻ biết quý trọng các giá trị văn hóa, nghệ thuật của cha ông, gìn giữ di sản cho muôn đời sau.

Theo baobacgiang.com.vn